مدیریت استرس در امتحانات
برای مدیریت استرس در امتحانات ابتدا باید به منشأ آن پی برد تا بتوانیم مدیریت خوبی بر آن داشته باشیم. گاهی اتفاق می افتد که استرس ایجاد شده از والدین منتقل می شود و گاهی هم حاصل نگرانی های دانش آموزان از برگزاری و نتیجه امتحان است. استرس و نگرانی هایی که در طول امتحانات پایان ترم ایجاد می شود یکی از مسایلی است که اکثر خانواده های دانش آموزان را با آن درگیر می سازد. البته باید توجه داشت اگر بتوان مدیریت درستی در زمان ایجاد استرس داشت، می توان از استرس ایجاد شده در جهت بهتر نتیجه گرفتن در امتحانات استفاده کرد. کارشناسان آموزشی می گویند اگر دانش آموزان از ابتدا سال تحصیلی با برنامه ای درست پیش بروند و طبق برنامه مطالعه کافی در طول سال تحصیلی داشته باشند در پایان سال و در زمان امتحانات دچار استرس نمی شوند. در واقع می توان گفت در نهایت استرس ایجاد شده مخرب نخواهد بود.
علت ایجاد این میزان استرس در دانش آموزان را می توان مواردی مانند اضطراب والدین و دانش آموزان، مصرف برخی مواد غذایی و مواد دارویی تقویتی و شب بیداری در زمان امتحان دانست که خانواده ها با آن درگیر هستند. در ادامه به برخی از توصیه های پزشکی که برای رفع استرس و ارتقای سلامت روان و مدیریت استرس در امتحانات مطرح کرده اند می پردازیم:
1- اضطراب و سخت گیری والدین
دکتر جلیلی اظهار داشت یکی از مشکلاتی که باعث ایجاد استرس و اضطراب در دانش آموزان می شود اصرار والدین به گرفتن نمره بالا است و یا در داوطلبان کنکوری قبولی در رشته های پزشکی یا مهندسی.
برخی والدین اصرار دارند که فرزند آن ها حتما نمره 20 بگیرد و همین قضیه باعث استرس در فرزندان و خود آن ها می شود. والدینی که نمی توانند با کلمات درست در مورد نحوه درس خواندن و تشویق فرزندان با آن ها برخورد کنند نه تنها نمی توانند کمکی به فرزندان خود بکنند بلکه استرس ایجاد شده را بیشتر می کنند یا حتی باعث ایجاد استرس نداشته در دانش آموزان می شوند.
جلیلی بیان کرد: والدین باید به فرزند خود اطمینان دهند که ” تو به قدر کافی مطالعه کرده ای و من مطمئن هستم نتیجه زحمات خود را خواهی گرفت ” و یا ” سعی کن تمام تلاش خود را بکنی و نتیجه دلخواهت را بگیری، در صورت گرفتن هر نتیجه ای هم خودت و هم ما اطمینان داریم که زحمت خودت را به نحو احسن کشیده ای”.
گفتن این جمله ها به فرزندان بار مثبت بیشتری دارد تا اینکه بگوییم” ببینم این دفعه میتوانی نمره بالا بگیری؟” ” ببینم میتوانی تو هم این دفعه 20 بشوی یا نه؟”. قطعا این جمله ها نتیجه ای جز تخریب نخواهند داشت و باید اطمینان داشته باشید که کمکی نیز نخواهند کرد. هم چنین اضافه کرد: والدینی که درگیر چشم هم چشمی با فرزندان دوست و آشنای خود هستند هم باید بدانند که درس خواندن و نتیجه مطلوب گرفتن یا نگرفتن در هر شخصی متفاوت است. هر شخصی بسته میزان هوش و ادراک خود، محیطی که در آن زندگی می کند و حتی نحوه درس خواندن متفاوت است. پس مقایسه افراد در گرفتن نتیجه یکسان بطور قطع کار اشتباهی است.
قطعا فردی که دارای تحصیلات عادی ولی سلامت روحی است بهتر از فردی است که دارای تحصیلات بالا ولی بدون آرامش روحی و رضایت از زندگی است.
بنابراین والدین باید این موضوع را قبول کنند که هر فرد بسته به شرایط و موقعیت و استعداد نتیجه متفاوتی می گیرد و والدین نباید با اصرار به موقعیتی که خود می پسندند شرایط را برای خود و فرزندان دشوار کنند.
توصیه هایی به والدین
والدین سعی کنند که در مسیر رساندن داوطلب به محل برگزاری امتحان سعی کنند از گفتن مسائلی که باعث استرس و اضطراب می شود خودداری کنند و تا جایی که می توانند سکوت کنند و در آخر با خداحافظی فرزند خود را بدرقه کنند. برخی والدین به اشتباه در ساعات پایانی مانده به کنکور باعث افزایش استرس فرزند خود شده و باعث می شوند که داوطلب نتواند از حداکثر کارایی خود استفاده و بهره کافی را ببرد.
والدین سعی کنند جملاتی که باعث ایجاد استرس می شود را به کار نبرند. مانند این که ما همه از تو توقع داریم که در فلان دانشگاه و فلان رشته قبول شوی. برادر، خواهر، یا فرزندان دیگر را که در رشته و یا دانشگاه خاصی درس می خوانند را با او مقایسه نکنند و توقع همان را از فرزند خود نداشته باشند.
2- دانش آموزان مضطرب
دکتر جلیلی طی صحبت های خود در مورد اضطراب گفت: برخی دانش آموزان خود دچار استرس و اضطراب هستند. این دانش آموزان به دلیل اینکه درست مطالعه کردن و استفاده مناسب از وقت و توانایی های خود را نیاموختند نمی توانند آن گونه که باید از اضطراب و استرس جلوگیری کرده و نتیجه خوبی بگیرند. جلیلی افزود: برخی دانش آموزان تصور میکنند که در پیست موتور سواری هستند و هر چقدر بیشتر گاز بدهند و به سرعت خود اضافه کنند نتیجه بهتری میگیرند در صورتی که ممکن است سرعت زیاد باعث واژگونی آن ها شود. در مورد درس خواندن نیز تصور می کنند هر چه بیشتر زمان بگذارند و از خواب خود برای درس خواندن نیز بگذرند نتیجه بهتری می گیرند.
وی افزود: این گونه دانش آموزان باید با هدایت و مشاوره با والدین و مشاوران و گاهی نیز با مداخلات دارویی بر استرس خود غلبه کنند. برخی دانش آموزان ممکن است به دلیل شرایط ژنتیکی، شرایط محیطی و حتی بیش فعالی، اختلال در یادگیری داشته باشند که این دانش آموزان باید با مشاوره و کمک روانشناسان و گاهی دارو درمانی به رفع اختلال آنها کمک شود.
3- استفاده از دارو برای افزایش تمرکز
دیده شده که برخی دانش آموزان و یا دانشجویان برای بیدار ماندن در شب به مصرف مواد کافئین دار مانند قهوه یا برخی مواد دارویی روی می آورند که به گفته پزشکان مصرف این داروها برای افزایش تمرکز و شب بیداری در ایام امتحانات در طولانی مدت باعث اختلالاتی مانند روان پریشی و یا افسردگی می شود. جلیلی خاطر نشان کرد: در ابتدا برای شب بیداری از قهوه استفاده می شود و به مرور از داروهایی استفاده می کنند که دارای خاصیت اعتیاد آور است. این داروها نه تنها کمک نمی کنند بلکه یادگیری را مختل می کنند و ممکن است تا آخر عمر وضعیت روانی فرد را دچار اختلال کنند. برخی افراد به توصیه افرادی که صلاحیت ندارند، بدون تجویز پزشک از داروهایی استفاده می کنند که برای افراد بیش فعال یا کسانی که اختلال یادگیری دارند تجویز می شود. این داروها نه تنها کمک نمی کند بلکه باعث ایجاد بیماری های جسمی و روحی متعدد نیز می شود. جلیلی گفت: دارویی که اکنون مصرف آن خیلی شایع شده که تمرکز را بالا می برد ریتالین است که پزشک به تشخیص خود و با دز مشخص برای افرادی که اختلال یادگیری دارند تجویز میکند اما این به این معنا نیست که هر شخصی می تواند بدون نسخه این دارو را مصرف کند.
جلیلی اضافه کرد: مصرف خودسرانه این داروها نه تنها تمرکز را بالا نمی برد بلکه باعث مشکلات روحی و وروان پریشی تا آخر عمر می شوند.
4- مصرف دارو برای بیدار ماندن در شب امتحان
دکتر جلیلی در ادامه صحبت های خود اضافه کرد: این تصور اشتباه است که فرد بخواهد با دارو یا قهوه یا هر چیز دیگری شب را بیدار بماند و روز بعد خواب نکرده را جبران کند. زیرا این گونه راندمان یادگیری و توانایی فرد پایین می آید. وی ادامه داد: همان طور برخی به توصیه دیگران داروهایی را به اشتباه استفاده می کنند، گاهی هم افرادی که به توصیه پزشک ملزم به مصرف دارو هستند ولی به توصیه افرادی که می گویند خوردن دارو باعث اعتیاد به مصرف آن می شود و بهتر است مصرف نشود گوش داده و به توصیه پزشک عمل نمی کنند و درمان خود را متوقف می کنند.
5- تنظیم زمان و ساعت بیداری و خوابیدن به موقع
دکتر جلیلی در مورد زمان مناسب مطالعه گفت: بهترین زمان برای مطالعه و درس خواندن صبح زود است. بهتر است تا حد امکان زمان خوابیدن را بین ساعات 22تا 24 تنظیم کنیم و صبح زودتر به مطالعه بپردازیم زیرا راندمان یادگیری در این زمان بیشتر است. وی افزود: حتی بهترین زمان برای خوابیدن و رفع خستگی از ساعت 22 است و هر چه زمان خوابیدن به تعویق بیوفتد از اثر موثر آن کم می شود. در این حال در طول روز انرژی کافی برای انجام کار وجود ندارد و باعث خواب آلودگی در طول روز می شود.
6- فایده استرس هدایت شده
دکتر پیرامون موضوع استرس و اضطراب بیان داشت: امتحان دادن برای همه افراد استرس ایجاد می کند اما شخص باید بتواند از این اضطراب در جهت پیشرفت خود استفاده کند. همیشه اضطراب و استرس موتور محرکی بود برای حرکت به سمت جلو و پیشرفت. اگر ترس و نگرانی از آینده وجود نداشت قطعا انسان به پیشرفتی که اکنون به آن دست یافته نمی رسید. جلیلی افزود: .دانش آموزان باید بتوانند با برنامه ریزی درست در طول دوره تحصیلی از اضطراب زمان امتحانات بکاهند که این مهم هم با آموزش والدین و کمک به یادگیری آن ها در برنامه ریزی و درست زندگی کردن و قرار دادن جایگاه مناسب از زندگی برای درس خواندن است.
البته آموزش به فرزندان نیاز به یادگیری و تجربه والدین دارد و این که خود آن ها این روند را در زندگی گذرانده باشند و تجربه کرده باشند تا بتوانند درست به آموزش فرزندان خود بپردازند.
دیدگاهتان را بنویسید