چهار اشتباه رایج و خطرناک در پروتئین سازی

چهار اشتباه رایج و خطرناک در پروتئین سازی

چهار اشتباه رایج که نباید تکرارشان کنید!

پروتئین سازی مبحث پیچیده‌ایست، نه فقط برای شما، حتی محققان سلولی و مولکولی هم به دلیل دشواری دسترسی به این فرآیند و غیر ملموس بودن آن با موانع زیادی رو به رو می‌شوند. این جا برایتان چهار مورد از اشتباهات خطرناکی را جمع آوری کردیم که ممکن است هر دانش آموزی را به دام بیندازد.

نکته اول: هر ژن توسط آنزیم ویژه‌ خود رونویسی می‌شود

هشدار : در کنکور سال 1392 سوالی از این گزاره طرح شد که متاسفانه خیلی از دانش آموزان را به دام انداخت. بخاطر داشته باشید این گزاره به آن معنا نیست که هر ژن فقط و فقط میتواند توسط یک آنزیم رونویسی شود بلکه میتواند چند آنزیم اختصاصی برای رونویسی داشته باشد.

نکته دوم: کدون آغاز هیچ گاه وارد جایگاه A ریبوزوم نشده و کدون پایان هیچ گاه وارد جایگاه P ریبوزوم نمی شود

هشدار : اگر سوال مطرح شده از شما بخواهد چندمین کدون وارد شده در هر یک از جایگاه های P و A را تشخیص دهید باید به هوش باشید و مراقب! سوال خطرناکیست اما اگر بدانید تمامی کدون‌ها از هر دو جایگاه A و P می‌گذرند بجز دو کدون آغاز و پایان، حل مسئله برایتان دشوار نخواهد بود. به عبارت دیگر کدون آغاز در جایگاه P قرار می گیرد تا پیام شروع پروتئین سازی را به سلول برساند، پس از آن ریبوزوم روی mRNA حرکت خواهد کرد و از کدون آغاز (AUG) عبور می کند، در انتها هم یکی از کدون های پایان در جایگاه A قرار می گیرد و پروتئین سازی پایان می‌پذیرد بی آنکه این کدون به جایگاه P انتقال پیدا کند. برای آن که مطمئن شوید گرفتار این تله نخواهید شد، می‌توانید با حل سوال زیر که مربوط به کنکور سال 90 می باشد خودتان را بیازمایید.

با توجه به mRNA مقابل، چهارمین کدون وارد به جایگاه A ………… و سومین آنتی کدون وارد به جایگاه p ریبوزوم ………….است.

ACG – UGC (1
UAC – UUC (2
UAC – AAG (3
AUG – UUC (4

پاسخ: گزینه چهار

نکته سوم: آلولاکتوز را با لاکتوز و پروتئین تنظیم کننده را با عامل تنظیم کننده اشتباه نگیرید

هشدار : اپران لک پاشنه آشیل دانش آموزان کم دقت است. مبحث بسیار ساده ایست اما به دلیل چند اسمی بودن عوامل آن، معمولا دانش آموزان را گرفتار اشتباهات متعددی می‌کند. پیشنهاد ما به شما آن است یک بار برای همیشه نکته‌ خیزترین جملات این مبحث را با ما مرور کنید تا از اشتباهات احتمالی مصون بمانید.

وقتی لاکتوز در اختیار اشرشیا کلای قرار می گیرد. باکتری آن را جذب می‌کند و به شکل آلولاکتوز درمی آید. به بیان دیگر آلولاکتوز شکل جذب شده‌ لاکتوز است. درغیاب لاکتوز پروتئین مهار کننده به اپراتور که بخشی از DNA  باکتریست متصل می شود و از رونویسی این ژن جلوگیری به عمل می آورد. درصورت وجود لاکتوز، قند جذب شده توسط باکتری که حال “آلولاکتوز” نام دارد به پروتئین مهارکننده متصل شده و مانع اتصال آن به اپراتور می‌شود، درنتیجه RNA  پلیمراز می‌تواند از روی ژن رونویسی کند. برای آلولاکتوز نام دیگری هم در نظر گرفته شده: عامل تنظیم کننده. البته نیازی به حفظ آن نیست چرا که همان طور که میدانیم وجود آلولاکتوز، عامل اصلی تنظیم اپران است. از طرف دیگر به پروتئین مهار کننده، پروتئین تنظیم کننده نیز می گویند که با توجه به واژه پروتئین آن را با عامل تنطیمی اشتباه نخواهید گرفت.

دیدید که ماجرای اپران لک به همین سادگیست. برای تمرین آن چه آموخته اید پیشنهاد می‌کنیم به سوال زیر که از کنکور سال 92 انتخاب شده پاسخ دهید.

اگر در محیط باکتری اِ.کلای لاکتوز یافت نشود، حتی پس از اتصال …………..
1) عامل تنظیم کننده به پروتئین تنظیم کننده، mRNA چند ژنی ساخته خواهد شد.
2) پروتئین تنظیم کننده به اپراتور، تولید عامل تنظیم کننده ادامه خواهد داشت.
3) مهارکننده به اپراتور، رونویسی از ژن تنظیم کننده ادامه پیدا خواهد کرد.
4) عوامل رونویسی به راه انداز، سدی در مقابل حرکت RNA پلیمراز ایجاد خواهد شد.

پاسخ گزینه 3 می باشد

نکته چهارم: ساختار برگ شبدری شکل دو بعدی تمام RNA ها نیست! بلکه تنها مربوط به  tRNA می شود. ضمن آن که هیچ گاه tRNA در سلول به این فرم دیده نمی شود.

هشدار : ساختار دو بعدی مولکول های زیستی برای عملکرد اختصاصی آن ها کافی نیست. تمامی مولکول های فعال درون سلولی ساختار سه بعدی مخصوص به خود را دارند که به وسیله آن، قادر به انجام عملکرد اختصاصی خود می‌شوند. این ساختار سوم برای tRNA ها، فرم L شکل است که نباید با ساختار برگ شبدری اشتباه گرفته شود. ساخت برگ شبدری نیز جزئیات مخصوص به خود را دارد که تنها با دانستن این 3 نکته هیچ گاه در دام مولف گرفتار نخواهید شد:

1) این ساختار دارای 4 بخش ساقه ای و 3 حلقه می باشد

2) نبود پیوند هیدروژنی و ایجاد برآمدگی در همان ساقه ای ایجاد می شود که حلقه آنتی کدون به آن متصل است

3) جایگاه اتصال آمینواسید شامل سه آمینواسید CCA  می باشد که آمینواسید A  در دنباله انتهای tRNA قرار می گیرد

• بودجه بندی فیزیک در کنکور (رشته تجربی)
• حذفیات منابع سوالات کنکور 96
• بودجه بندی فیزیک در کنکور (رشته ریاضی)